Najbardziej okazałym pomnikiem jest zabytkowa aleja lipowa, rozciągająca się na długości niemal 2 km - od zabudowań przy ul. Wilczej 158c poprzez bezimienną nieubitą drogą krzyżującą się na wysokości palmiarni z ul. Wilczą i dalej dochodzącą do krzyżówki z szeroką dwupasmową drogą powiatową 35, gdzie ciągnie się już jako ulica Piastów Śląskich.
Na trasie historycznej alei odnajdziemy także odrestaurowane Mauzoleum rodowe Hochbergów oraz położoną tuż obok zachwycającą Bramę Lubiechowska. Aleja przecina Ogrody Idy i wychodzi na przedzamczu, vis-a-vis zamkowego muru od strony północnej.
Aleja lipowa liczyła pierwotnie 454 drzewa, jednak ze względu na zły stan niektórych okazów, na mocy uchwały Rady Miejskiej ich liczba została zredukowana do 445 sztuk. Same drzewa osiągają obwody pni w granicach 85 – 405 cm. Wiele okazów ma ślady ułamań lub uszkodzeń zarówno pni jak i konarów.
Druga aleja lip drobnolistnych licząca 127 drzew o obwodach pni w granicach 125-486 cm jest zlokalizowana na terenie Świebodzic oraz Wałbrzych. Ciągnie się na długości kilkuset metrów, a jej początek odnajdziemy na skrzyżowaniu ul. Spacerowej z ul. Dębową w Świebodzicach. Kończy się przy bramie do parku przyzamkowego w Książu.
Od 2008 roku pomnikiem przyrody jest aleja przy której rośnie 124 kasztanowców białych o obwodach pni 200-300 cm. Posadzono je w dwóch rzędach wzdłuż bezimiennej drogi na długości ok. 700 metrów. Aleja rozpoczyna się przy powiatowej drodze 35 i ciągnie się na tyłach zabudowań przypisanych do ulic Jaworowej i Azaliowej w wałbrzyskiej dzielnicy Szczawienko. Pomnik jest najbardziej zachwycający w maju, gdy okazałe drzewa pokrywają się kwiatami oraz późnią jesienią, gdy przebarwiają się ich liście.
Jednym z ciekawszych pomników na terenie książańskiego parku jest okazały bluszcz pospolity, który mierzy w obwodzie 82 cm i osiąga wysokość 12 metrów.. Znajduje się on na południowo-zachodnim fragmencie ściany Starego Książa. Główny pęd bluszczu jest w połowie swojej wysokości nagi i pozbawiony ulistnienia. Dopiero w górnej części tworzy gęstą i silnie rozgałęzioną plątaninę pędów przypominającą koronę drzewa. Jest to okaz kwitnący. W jego sąsiedztwie, na północnym zboczu odchodzącym od ruin znajduje się pomnikowy cis. Niestety znajduje się poza szlakiem, ukryty w gęstwinie lasu.
Na terenie wokół Książa istnieje 9 pomnikowych cisów, z czego w samym tylko rezerwacie znajdują się 4 pomniki na około 130 zinwentaryzowanych tu cisów. Najsłynniejszym okazem i generalnie jednym z najbardziej znanych pomników przyrody w województwie jest cis Bolko (Rozporządzenie Nr 11 Wojewody Dolnośląskiego z dnia 8 sierpnia 2008 r. (Dz. Urz. Woj. Dol. Nr 221 z dnia 19 sierpnia 2008 r. poz. 2494). Historyczne drzewo rośnie w pobliżu rzeki Pełcznicy w północno-zachodnim fragmencie rezerwatu (oddział 12h nadleśnictwa Wałbrzych), do którego prowadzi zarówno zielony szlak jak i ścieżka Hochbergów. Obwód drzewa wynosi 292 cm, a wiek szacowany jest na ok. 600 lat, choć niektóre źródła podają jego wiek na 700 lat i więcej. W I połowie XIX wieku niemiecki przyrodnik Aleksander von Humboldt szacował jego wiek na ponad 800 lat.
Pozostałe pomnikowe cisy w Książu:
Cis pospolity, forma dwupienna (100+72 cm) o wysokości ok. 12 m. Zlokalizowany jest w nadleśnictwie Wałbrzych, oddział 24a, przy drodze granicznej rezerwatu na terenie Książańskiego Parku Krajobrazowego. Posiada dwa pnie, z czego jeden jest znacznie masywniejszy.
Cis pospolity o obwodzie pnia 176 cm i wysokości ok. 16 m. Zlokalizowany jest w lesie przy ścieżce spacerowej, na stoku obok szkółki leśnej, w pobliżu ogrodzenia z siatki, nadleśnictwo Wałbrzych oddział 24b. Okaz posiada masywny pień i drzewiastą formę. Jego korona jest szeroka i dobrze rozwinięta.
Cis pospolity o obwodzie pnia 113 cm i wysokości ok 6 m. Znajduje się na terenie rezerwatu przyrody w lesie przy ścieżce spacerowej, na stromym stoku w pobliżu ruin Starego Książa. Nadleśnictwo Wałbrzych oddział 16c.
Grupa dwóch cisów o obwodzie 305 i 193 cm. Znajdują się w rezerwacie przyrody na zboczu wąwozu Szczawnika w pobliżu skarpy, nadl. Wałbrzych oddział 21d.
Grupa dwóch cisów o obwodzie 215 i 220 cm. Zlokalizowane w Książańskim Parku Krajobrazowym, na stromej skarpie bezimiennego potoku wpadającego do Stawu Poleśnickiego ( w pobliżu reliktów nieistniejącej leśnej chatki księżnej Daisy von Pless o nazwie Moja Fantazja), nadl. Wałbrzych oddział 25b. Okazy posiadają masywne pnie i rozłożyste i szerokie korony, głównie dzięki ulokowaniu na granicy lasu. Rosną poza szlakami i nie prowadzą do nich żadne ścieżki.
„Nowe” pomniki przyrody:
W 2021 r. objęto ochroną pomnikową 6 drzew na terenie przypałacowym). Są to:
Dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie pnia wynoszącym 320 cm. Drzewo rośnie na wschodniej granicy drzewostanów parkowych otaczających niewielką polankę której graniczna ścieżka stanowi drogę pomiędzy stadninami i zamkiem. Okaz posiada bardzo oryginalny pokrój, bowiem konary ulokowane od strony polanki są nieproporcjonalnie długie tworząc osobliwy wygląd. Z tego powodu dąb stanowi ważny element kompozycyjny tej części parku.
Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obwodzie pnia wynoszącym 454 cm. Drzewo rośnie przy południowej bramie prowadzającej do zamku. Posiada masywny pień oraz bardzo szeroką, parasolowatą koroną z licznymi masywnymi konarami. Choć rośnie na terenie zalesiony, to jednak w pewnej odległości od innych drzew co umożliwiło powstanie szerokiej korony. Ze względu na sąsiedztwo uczęszczanej drogi, na pniu drzewa widnieje bardzo wiele wyrytych napisów, które na szczęście nie powodują większego uszczerbku na kondycji.
Buk pospolity (Fagus sylvatica) o obwodzie pnia wynoszącym 412 cm. Drzewo rośnie przy niewielkiej polance, której graniczna ścieżka stanowi drogę pomiędzy stadninami i zamkiem. W jednej linii posadzone są tu trzy pomniki, lipa, buk i świerk. Okaz posiada bardzo szeroką i nisko osadzoną koronę o licznych, długich konarach, taki kształt był możliwy dzięki lokalizacji poza zwartym drzewostanem parkowym.
Grab pospolity (Carpinus betulus) o obwodzie pnia wynoszącym 305 cm. Drzewo rośnie na wschodniej granicy drzewostanów parkowych otaczających niewielką polankę której graniczna ścieżka jest drogą pomiędzy stadninami i zamkiem. Okaz posiada bardzo oryginalny i niecodzienny pokrój składający się na masywny i silnie powyginany pień z którego wyrasta seria strzelistych konarów. Z tego względu grab stanowi ważny element kompozycyjny tej części parku.
Lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obwodzie pnia wynoszącym 410 cm. Drzewo rośnie przy niewielkiej polance, której graniczna ścieżka jest drogą pomiędzy stadninami i zamkiem. W jednej linii posadzone są tu trzy pomniki, lipa, buk i świerk. Okaz posiada nisko osadzoną koronę o lekko walcowatym kształcie oraz licznej i gęstej sieci konarów tworzących lekko strzelistym ułożeniu. Drzewo cechuje się dobrą kondycją i jest to obecnie jedyna pomnikowa lipa w Książu nie będąca składową jednej z dwóch długich alei lipowych. Pozostałe okazy z tego gatunku, choć posiadają odpowiednie obwody, nie zostały objęte ochroną.
Świerk pospolity (Picea abies) o obwodzie pnia wynoszącym 417 cm. Drzewo rośnie przy niewielkiej polance, której graniczna ścieżka jest drogą pomiędzy stadninami i zamkiem. W jednej linii posadzone są tu trzy pomniki, lipa, buk i świerk. Okaz posiada masywny pień oraz szeroką koronę o w miarę równomiernie rozłożonych gałęziach. Jest to obecnie drugi najgrubszy świerk objęty ochroną jako pomnik przyrody, który zdeklasował okaz rosnący w parku w Staniszowie liczący w obwodzie 386 cm. Z powodu rozmiarów i umiejscowienia, świerk stanowi bardzo ważny element krajobrazowy dla tej części założeń parkowych.
inf.prasowa (Zamek Książ)
foto: użyczone
redakcja@walbrzych24.com
Komentarze