W czerwcu 1922 ziemia pszczyńska, a wraz z nią znajdująca się na jej obszarze ordynacja pszczyńska zmieniły przynależność państwową i znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej Polskiej, a dokładnie w autonomicznym województwie śląskim.
11 września 1922 roku, zgodnie z Konwencją Genewską książę złożył deklarację o wyborze miejsca zamieszkania w Pszczynie.
Wiązało się to przyznaniem całej rodzinie obywatelstwa polskiego. Swój wybór motywował oficjalnie miejscem swojego urodzenia i tytułem jaki posiadał. Władze Niemiec nie cofnęły mu wówczas paszportu, ale i tak przyjęcie przez księcia Hochberg von Pless i jego rodzinę obywatelstwa polskiego spotkało się z krytyką prasy niemieckiej.
Sześć tygodni później, a dokładnie 25 października 1922 roku odbyła się rozprawa rozwodowa Jana Henryka XV i Daisy przed Sądem Krajowym w Berlinie. Po rozwodzie księżna utraciła swoje obywatelstwo niemieckie, ale zachowała polskie. Polski paszport posiadała aż do śmierci w 1943 roku w Wałbrzychu. Regularnie odnawiał go w konsulacie polskim w Breslau.
W Archiwum Państwowym w Katowicach (oddział w Pszczynie) oraz w Archiwum Państwowym we Wrocławiu, do którego trafiły po wojnie archiwa Hochbergów z Książa i Wałbrzycha odnajdziemy szereg dokumentów potwierdzających posiadanie polskiego obywatelstwa przez księżną von Pless.
Są to m.in. :
-notatka z 15 lipca 1936 roku podpisana przez osobistego sekretarza syna księżnej Daisy, księcia Jana Henryka XVII o nazwisku Johann Schary oraz przez osobistą pokojówkę księżnej Daisy, Dolly Crowther. Z dokumentu dowiadujemy się o potwierdzeniu odbioru wystawionego w konsulacie w Breslau polskiego paszportu księżnej przez Miss Crowther. Znajduje się w nim także informacja o poprzednim polskim paszporcie (Nr. 323 378) księżnej Daisy, który wystawił z kolei polski konsulat w Monachium w 1933 roku.
-podania do polskiego konsulatu w Breslau o przedłużenie paszportu z 30 listopada 1937. Dokument o numerze 323378/3557/33 wystawionego na nazwisko Marja Teresa Fürstin von Pless
- karta zameldowania księżnej Mary Therese von Pless w jej ostatnim domu w Wałbrzychu (willa przy Friedlandestarsse 43, dziś Moniuszki 43) z dnia 10 października 1940. W rubryce obywatelstwo wpisano polskie. W dokumencie odnajdujemy ponadto adnotację, że polskim paszportem księżna okazała się w urzędzie gminy w Nieder Salzbrunn (dziś Szczawienko).
info: Mateusz Myktyszyn
redakcja@walbrzych24.com
