Menu

Drugie życie obiektów pokopalnianych

Kopalnie nie są wieczne. Przekonaliśmy się o tym boleśnie na przełomie wieków w Dolnośląskim Zagłębiu Węglowym. Skutki wieloletniej działalności kopalń oraz późniejszej decyzji o ich likwidacji odczuwamy do dziś. Górnictwo pozostawiło po sobie wiele pamiątek, którymi teraz trzeba się należycie zająć.

Drugie życie obiektów pokopalnianych
- Likwidacja Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego w Wałbrzychu czy Nowej Rudzie spowodowała przeobrażenie setek hektarów terenów kopalnianych w tereny zdegradowane. Podlegały one później procesom rekultywacji, które nie zawsze były doprowadzone do szczęśliwego końca. Nie zawsze były też odpowiednio finansowane. Setki hektarów terenów pokopalnianych dziś pozostają niezagospodarowane, często są pewnego rodzaju zagrożeniem ekologicznym. Powodują to wypływy wód pokopalnianych do istniejących cieków wodnych, czy kwestie związane z nadal istniejącą emisją z hałd, i pożarami. Jest to zagrożenie, o którym trzeba stale pamiętać. Chcemy w najbliższym czasie ze środków europejskich pozostających w dyspozycji województwa część z tych problemów rozwiązać - mówi wicemarszałek województwa dolnośląskiego Grzegorz Macko.
 
 
Obiekty pogórnicze, które dawniej służyły zakładom wydobywczym, czy przemysłowym często dokonują żywota zrównane z ziemią. Te, które miały więcej szczęścia pozostają z nami jako świadkowie historii. Dziś odwiedzimy trzy takie miejsca, które stały się atrakcjami turystycznymi, a także służą mieszkańcom jako centra kultury i dzięki temu zyskały nowe życie. Są to Dawna Kopalnia w Nowej Rudzie, Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu i Centrum Kulturalno-Kongresowe Witold w Boguszowie-Gorcach.
 
- Nowa Ruda to miasto związane z górnictwem węglowym od 500 lat. Na początku było skromnie, ale później ten przemysł rozwijał się bardzo szybko. Niestety przyszedł taki moment w XX wieku, że podjęto decyzję o zamknięciu naszej kopalni. Było to w 1994 roku. W grudniu wyjechał z kopalni Piast ostatni wagon z węglem, a w czerwcu 1995 roku wyjechali ostatni górnicy, którzy likwidowali tę kopalnię. Sześć tysięcy ludzi straciło pracę i to był ogromny problem dla władz miasta - mówi Barbara Korbas, szefowa Przedsiębiorstwa Usług Turystycznych "Kopalnia Węgla", właścicielka Dawnej Kopalni Nowa Ruda.
 
 
- Po okresie takiego chaotycznego górnictwa średniowiecznego, jeszcze do XVIII czy XIX wieku kopalnie miały strukturę rozproszoną. W połowie XIX wieku zaczęły powstawać kopalnie takie, jak tu oglądamy. Obiekty, które tworzą dziś Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia powstawały na przestrzeni kilku dekad. Funkcje wydobywcze, zjazdowe, socjalne i techniczne pełniły do zakończenia wydobycia, które nastąpiło w 1996 roku - mówi Kazimierz Kmak, były górnik, obecnie przewodnik w Starej Kopalni w Wałbrzychu.
 
 
- Kroniki z 1985 roku informują, że tutejszy szyb powstał w 1791 roku. W pierwszej fazie nazywał się "Gustaw”. Po II wojnie światowej szyb zmienił nazwę z "Gustaw" na "Witold" i do roku 1993 było tu prowadzone wydobycie węgla. W wyniku zmian gospodarczych rozpoczął się proces likwidacji kopalń wałbrzyskich, a szyb "Witold" został jako pierwszy poddany likwidacji - mówi Urszula Szymańska z wydziału gospodarki nieruchomościami i spraw lokalowych w Urzędzie Miejskim w Boguszowie-Gorcach.
 
 
 
Każdy z tych obiektów mógł na zawsze zniknąć czy to w sposób naturalny w wyniku wieloletniej degradacji, czy też zostać wyburzony, ale wskutek decyzji ludzi, którym zależało na ich zachowaniu, rozpoczęto procesy, które miały doprowadzić do uratowania tych zabytków.
 
- Na szczęście wśród górników, a szczególnie nadzoru górniczego byli ludzie, którym bardzo zależało na tym, żeby kopalnia w Nowej Rudzie z tak dużymi tradycjami nie została zlikwidowana w całości. Postanowili zachować fragment kopalni na cele turystyczne. Zrodziła się idea utworzenia muzeum górnictwa. Głównym inicjatorem był pan Czesław Lis, który razem z kolegami postanowił utworzyć to muzeum. Jak wspomniałam, kopalnie zamknięto definitywnie w czerwcu 1995 roku, ale już w marcu 1996 roku pierwsi turyści odwiedzili muzeum. Niestety inicjatywa pana Czesława Lisa nie przetrwała zbyt długo. Wprawdzie mieli ogromną chęć i serce, a nawet desperację, to nie bardzo znali się na samej turystyce i nie wiedzieli, ile środków trzeba włożyć, żeby rozpowszechnić informację o muzeum w całej Polsce. Mieli ogromne problemy finansowe, więc oddano muzeum pod zarząd miasta, który opiekował się obiektem przez trzy lata, ale też nie było im to po drodze, nie czuli tego tematu. Ogłoszono przetarg, by wziął to ktoś, kto się na tym zna i będzie gotów doinwestować środki w rozwój. Wygraliśmy ten przetarg i od 2002 roku muzeum jest w prywatnych rękach - wspomina Barbara Korbas z Dawnej Kopalni w Nowej Rudzie.
 
 
- Pomysł na rewitalizację toczył się od 2008 roku i było to przedsięwzięcie mające na celu przede wszystkim ratowanie infrastruktury technicznej zabytkowej kopalni "Julia" i "Thorez". Już od 2008 roku gmina Wałbrzych pracowała nad koncepcją udostępnienia tego obiektu turystom. Sama rewitalizacja Starej Kopalni rozpoczęła się z chwilą podpisania umowy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego w kwietniu 2010 roku. Poprzedziło to złożenie wniosku do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Rewitalizacja to przede wszystkim zabezpieczenie infrastruktury technicznej obiektów, budynków, budowli, maszyn i urządzeń górniczych wpisanych do rejestru kultury. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko dotyczył dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym, ale także obejmował funkcjonowanie obiektu po jego zrewitalizowaniu, czyli wprowadzeniu tu życia, turystów, mieszkańców i był powodem do dumy dla wałbrzyszan - relacjonuje Jan Jędrasik, dyrektor Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu.
 
 
- W latach 2013-2014 ówcześni włodarze miasta zdecydowali, żeby to miejsce przywrócić do życia. Niektórzy mówią, że to młodszy brat Starej Kopalni. W ramach projektu dofinansowanego z Unii Europejskiej została wykonana adaptacja obiektu i w tej chwili jest to Centrum Kulturalno-Kongresowe "Witold" w Boguszowie-Gorcach. Obiekt służy jako jednostka kulturalna. W jego obrębie mieści się oddział Biblioteki Miejskiej w Boguszowie-Gorcach. W budynku dawnej maszynowni prowadzona jest działalność gastronomiczna, czyli restauracja - wymienia Urszula Szymańska z Urzędu Miejskiego w Boguszowie-Gorcach.
 
 
Kopalnia w Nowej Rudzie została zaplanowana tak, by jak najwierniej odzwierciedlać warunki panujące w czasie, gdy wydobywano tu węgiel. Największą atrakcją jest przejazd podziemną kolejką. W posiadaniu muzeum jest wiele eksponatów i pamiątek górniczych przekazywanych regularnie przez byłych górników lub ich rodziny. Podobnie jest w Starej Kopalni w Wałbrzychu, choć tutaj obiekt chwali się przede wszystkim ogromnymi odrestaurowanymi maszynami górniczymi. Wiele z nich to obecnie unikaty na skalę światową. Stara Kopalnia i Szyb Witold służą mieszkańcom swoich miast jako centra kultury, gdzie odbywa się wiele wydarzeń, wystaw czy koncertów.
 
 
eon
foto: P.Tokarski / użyczone
redakcja@walbrzych24.com

Komentarze

pk (8 grudnia 2022 10:42)
za komuny to były miejsca przeklęte a nie miejsca pracy. Katownie. Zapytajcie prawdziwych górników.
Gornik (8 grudnia 2022 0:55)
Cytuję użytkownika: Gornik
Cytuję użytkownika: Borowy
Łezka w oku kręci się, kiedy przypominają się lata przepracowane w KOPALNI.Czy ci,którzy zniszczyli NASZE kopalnie mają choć odrobinę wyrzutów sumienia? pewnie nie; im ktoś pomieszał w głowach,a oni nigdy z TĄ ZIEMIA nie byli związani uczuciowo; nie zdawali sobie sprawy,że takie skarby idą na stracenie?Zaiste to ludzie bez wyobraźni.
Łezka? To była ciężka harowa i niebezpieczna. Powiedz że brak ci dobrze płatnej pracy,bo za taką robota nikt nie tęskni. Z kumplami pod ziemią o dupie Maryny nie pogadałeś bo czasu braklo. I ten wieczny makijaż pod oczami. Pylica płuc też super sprawa.
Praca ciężką, zarobki niewielkie_dlaczego?Jak mówiono ," na każdej lopacie górnika_siedziało kilku innych_którzy nigdy nie byli na dole,,Piłkarze z Bożej laski _zatrudnieni na kopalni,oczywiście z przywilejami jakie mieli górnicy,chodzili jak lordzi x wielkimi torbsmi_pokopac sobie piłkę.A tych gryzipiorkow obibokow ilu było.Praca ," na gorze,a pensje dolowe.Dostali mundurki górnicze i udawali,ze fedruja.
Maniek (7 grudnia 2022 18:56)
Cytuję użytkownika: Heniek
Cytuję użytkownika: Borowy
Łezka w oku kręci się, kiedy przypominają się lata przepracowane w KOPALNI.Czy ci,którzy zniszczyli NASZE kopalnie mają choć odrobinę wyrzutów sumienia? pewnie nie; im ktoś pomieszał w głowach,a oni nigdy z TĄ ZIEMIA nie byli związani uczuciowo; nie zdawali sobie sprawy,że takie skarby idą na stracenie?Zaiste to ludzie bez wyobraźni.
Tak jest. Cala prawda w kilku zdaniach. Pozdrawim i życzę dużo zdrowia wszystkim byłym górnikom!
Tak zwlaszcza zdrowia, bo wiadomo pylica raczej nieuleczalna
Gornik (7 grudnia 2022 18:43)
Cytuję użytkownika: Borowy
Łezka w oku kręci się, kiedy przypominają się lata przepracowane w KOPALNI.Czy ci,którzy zniszczyli NASZE kopalnie mają choć odrobinę wyrzutów sumienia? pewnie nie; im ktoś pomieszał w głowach,a oni nigdy z TĄ ZIEMIA nie byli związani uczuciowo; nie zdawali sobie sprawy,że takie skarby idą na stracenie?Zaiste to ludzie bez wyobraźni.
Łezka? To była ciężka harowa i niebezpieczna. Powiedz że brak ci dobrze płatnej pracy,bo za taką robota nikt nie tęskni. Z kumplami pod ziemią o dupie Maryny nie pogadałeś bo czasu braklo. I ten wieczny makijaż pod oczami. Pylica płuc też super sprawa.
Heniek (7 grudnia 2022 17:08)
Cytuję użytkownika: Borowy
Łezka w oku kręci się, kiedy przypominają się lata przepracowane w KOPALNI.Czy ci,którzy zniszczyli NASZE kopalnie mają choć odrobinę wyrzutów sumienia? pewnie nie; im ktoś pomieszał w głowach,a oni nigdy z TĄ ZIEMIA nie byli związani uczuciowo; nie zdawali sobie sprawy,że takie skarby idą na stracenie?Zaiste to ludzie bez wyobraźni.
Tak jest. Cala prawda w kilku zdaniach. Pozdrawim i życzę dużo zdrowia wszystkim byłym górnikom!
Borowy (7 grudnia 2022 16:17)
Łezka w oku kręci się, kiedy przypominają się lata przepracowane w KOPALNI.Czy ci,którzy zniszczyli NASZE kopalnie mają choć odrobinę wyrzutów sumienia? pewnie nie; im ktoś pomieszał w głowach,a oni nigdy z TĄ ZIEMIA nie byli związani uczuciowo; nie zdawali sobie sprawy,że takie skarby idą na stracenie?Zaiste to ludzie bez wyobraźni.

Dodaj komentarz

Energia Od Nowa  |   ekologia  |   rewitalizacja  |   kopalnia  |   stara kopalnia  |   kopalnia w nowej rudzie  |   szyb witold  |   tereny pokopalniane  |   rekultywacja  |  

Rewitalizacja Starej Kopalni: Gmina Wałbrzych oszukana na 17 mln. zł ?

Barbórka na liście UNESCO - mają gotowy wniosek

Alternatywne Targi Ślubne Daisy Wedding w Starej Kopalni (FOTO)

Wałbrzych 24 aktualności


Wałbrzych 24 to wiodący portal informacyjny w mieście i regionie. Najważniejsze są dla nas informacje z Wałbrzycha, ale również piszemy o tym, co dzieje się w sąsiednich gminach takich jak  Świdnica, Boguszów - Gorce, Mieroszów, Szczawno Zdrój, Świebodzice, Głuszyca, czy Walim. Oprócz przekazywanych przez Wałbrzych 24 wiadomości, znajdziesz tu również wiele fotogalerii, rozmowy z zaproszonymi gośćmi, publicystykę czy informacje o wydarzeniach, imprezach i koncertach, które odbywają się w mieście czy okolicy.

Na stronie głównej Wałbrzych 24 znajdziecie aktualności czyli najnowsze informacje z miasta, jednak zachęcamy też do zaglądanie do innych kategorii - rozrywki, sportu, 112 czy do zakładki Po Sąsiedzku, gdzie znajdziecie wiadomości z okolicznych gmin.

Uprościliśmy też nawigację strony, by była bardziej intuicyjna, co ma ułatwić czytelnikom znalezienie szukanych informacji i jeszcze sprawniejsze poruszanie się po naszej stronie.

Wałbrzych najnowsze wiadomości


Często najnowsze wiadomości Wałbrzych tworzone są wspólnie z Wami - naszymi czytelnikami, za co serdecznie dziękujemy. Zachęcamy do przesyłania do nas informacji i zdjęć na adres: redakcja@walbrzych24.com.

Dzięki takiej współpracy jesteśmy w stanie szybko reagować i przekazywać Wam najnowsze informacje, pisać o realnych problemach miasta i mieszkańców. Zachęcamy też do śledzenia naszych social mediów - Facebook Wałbrzych 24, Facebook Telewizja Wałbrzych i kont na Instagramie.

Zachęcamy też do komentowania bieżących informacji z Wałbrzycha i okolic. Pod artykułami macie możliwość wyrażenia własnej opinii w komentarzach do czego gorąco zachęcamy.

Rozwiń
Do góry
Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.
Zaakceptuj Zamknij